Jubileumeditie Zwartboek LANGZS maakt de balans op na 25 jaar: nog altijd grove misstanden voor slachtoffers in het strafprocesrecht

Stichting LANGZS publiceert op 22 december haar zevende editie van het Zwartboek met ditmaal een bijzondere aangelegenheid: het slachtoffer bestaat in het strafprocesrecht dit jaar 25 jaar. Na 25 jaar maakt LANGZS de balans op: welke rechten heeft het slachtoffer en hoe worden die rechten geëffectueerd? Helaas heeft LANGZS moeten constateren dat er nog heel wat misstanden plaatsvinden in het strafproces bij onder meer de politie, het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak. Daarom heeft LANGZS het Zwartboek ontwikkeld waarin allerlei misstanden zijn gebundeld, opdat het slachtofferrecht geen holle frase wordt.

Zwartboekmeldingen

Dat nog niet alles gaat, zoals het zou moeten, blijkt onder meer uit de volgende voorbeelden. Zo doet een slachtoffer van verkrachting in december 2017 aangifte en deze verneemt vervolgens jarenlang niets meer van het OM. In augustus 2019 krijgt het slachtoffer plotseling te horen dat de zaak wordt geseponeerd en wanneer de advocaat van het slachtoffer het dossier wil opvragen wordt dat niet verstrekt.

In een andere zaak waar sprake was van zware mishandeling werden meerdere grove fouten gemaakt door de rechtbank. Het slachtoffer werd voor aanvang van de zitting naar huis gestuurd omdat de rechtbank de zaakjes niet op orde had, tijdens de tweede poging bleek een filmploeg aanwezig waar het slachtoffer niet van op de hoogte was en geen toestemming voor had verleend, en het was zo druk in de zittingszaal dat de vader van het slachtoffer noodgedwongen naast de partner van de verdachte moest zitten. Tot overmaat van ramp bleek dat de vordering van het slachtoffer niet naar de verdachte was gestuurd, waardoor de zaak wéér vier maanden werd uitgesteld.

Aanbevelingen vanuit LANGZS

In de uitgave wordt het volgende geconcludeerd: het enkele bestaan van slachtofferrechten is onvoldoende, het slachtoffer dient die ook te kunnen effectueren. In de jubileumuitgave van het Zwartboek staan ook veel interviews met betrokkenen bij de ontwikkelingen in het strafrecht. Zij doen diverse suggesties voor verbeteringen. De belangrijkste is: maak het slachtoffer procespartij. Daarmee wordt uitgedrukt dat diens rechten net zo serieus zouden moeten worden genomen als de rechten van verdachten.

Gelukkig wordt door allerlei instanties hard gewerkt om de positie van het slachtoffer te verbeteren, waaronder door stichting LANGZS. Met dit Zwartboek kijkt LANGZS met een kritische blik naar de uitvoering van de reeds verworven rechten, met de hoop dat de desbetreffende instanties dat ook zullen doen. Alleen dan doet men écht recht aan het slachtoffer.

Het Zwartboek

Bekijk het persbericht hier.

Bekijk de jubileumeditie van het Zwartboek hier.

Op 12 mei 2020 werd stichting LANGZS door het ministerie van Justitie en Veiligheid verzocht een advies te geven over het voorontwerp van het wetsvoorstel seksuele misdrijven. LANGZS heeft aan dit verzoek voldaan en het Ministerie van een consultatie voorzien. 

LANGZS heeft zich enkel gefocust op de artikelen 239 Sr (seksuele interactie tegen de wil) en 241 Sr (verkrachting).

Wij vinden het een gunstige ontwikkeling dat er een ruimere strafbaarstelling wordt voorgesteld bij seks tegen de wil. Echter, naar de mening van LANGZS wordt er ten onrechte niet aangesloten bij de tekst van artikel 36 van het Verdrag (“zonder wederzijds goedvinden”). Ook het gemaakte onderscheid in art. 239 Sr (seksuele interactie tegen de wil) en art. 241 Sr (verkrachting) acht LANGZS onjuist.

Reactie van LANGZS op wetsvoorstel seksuele misdrijven 

Lees meer over de ideeën van LANGZS in de Consultatie LANGZS voorontwerp wetsvoorstel seksuele misdrijven.

Door het Coronavirus worden na de sluiting van Gerechtshoven en Rechtbanken enkel nog urgente zaken behandeld. Voor het strafrecht betekent dit dat alle niet-dringende zaken worden uitgesteld of aangehouden.

Noodzakelijke beslissingen

Enkel de noodzakelijke beslissingen worden genomen. Hierbij wordt zo veel als mogelijk is gebruik gemaakt van verbinding op afstand, d.w.z. via een videoverbinding en/of geluidsverbinding.
Onder de noodzakelijke beslissingen vallen: beslissingen over voorlopige hechtenis, beslissingen van de rechter(-commissaris) die geen uitstel dulden, doorzoekingen door de rechter-commissaris, uitspraken van recent afgeronde meervoudige kamerzaken, (super)snelrecht in zaken waarin de verdachte vastzit, beslissingen over voorlopige tenuitvoerlegging van straffen (TUL) en herroeping van een voorlopige in vrijheidsteling (VI).

Vragen?

Heeft u vragen over wat dit voor u als slachtoffer van een ernstig- gewelds of zedenmisdrijf betekent? Neem dan contact op met stichting LANGZS door middel van een mail (info@langzs.nl) of een Facebook-bericht.

Lees hierover meer op Rechtspraak.nl. 

Stichting Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zedenslachtoffers (LANGZS) roept de Raad voor de Rechtspraak en het Ministerie van Justitie en Veiligheid op om alle rechtbanken en gerechtshoven te sluiten tot op zijn minst 1 april 2020. Het gezondheidsrisico wordt steeds groter en het is onverantwoord om slachtoffers, advocaten, verdachten, medewerkers en bezoekers van de rechtbanken en gerechtshoven bij elkaar te laten komen. In navolging van de adviezen van minister-president Mark Rutte ziet LANGZS voor de Rechtspraak en het Ministerie geen andere optie dan niet urgente zaken (met een wettelijk termijn) op te schorten totdat het weer veilig is om bij elkaar te komen.

Indien het Ministerie van Justitie en Veiligheid en de Raad voor de Rechtspraak anders beslissen, roept LANGZS haar leden op om een verzoek tot uitstel van de zaak in te dienen voor zittingen die gepland staan tussen 16 maart en 1 april 2020.

In de nieuwste editie van LetselschadeNEWS vindt u een artikel over het jaarlijks congres van stichting LANGZS met in 2019 het thema ‘Slachtoffers en advocaten: hoe veilig zijn zij?’. Bekijk de publicatie hier. 

LetselschadeNEWS, jaargang 9, nr. 37.

In de nieuwste editie van LetselschadeNEWS wordt de reactie van stichting LANGZS op de voorgestelde Innovatiewet Strafvordering besproken. Bekijk hier de publicatie. 

LetselschadeNEWS, jaargang 9, nr. 36.

Op 17 juli jl. is de Innovatiewet Strafvordering op internetconsultatie gegaan. Deze consultatie duurde tot en met 27 augustus 2019.

Opvallend aan dit ingediende wetsontwerp is onder meer de datum waarop het gelanceerd is en de daaraan gekoppelde consultatieperiode te weten 17 juli 2019 tot 26 augustus 2019 (nagenoeg gelijklopend met het zomerreces van de Tweede Kamer). Met de keuze van deze data en termijn waarbinnen consultatie mogelijk is wordt niet de indruk gewekt dat de minister openstaat of behoefte heeft aan zo veel mogelijk reacties van ketenpartners en alle andere betrokken professionals en belanghebbenden. Integendeel. Het lijkt de bedoeling om het wetsontwerp geruisloos en zo snel mogelijk in te willen voeren. Hetgeen geen recht doet aan het belang en de verregaande consequenties van de onderwerpen die in de wet genoemd staan noch recht doen aan een transparante en democratische overheid.

Want dat het wetsontwerp verregaande consequenties heeft is duidelijk. Vooral vanuit het belang van slachtoffers is een reactie geboden want het voorstel houdt een regeling in voor verhaal van schade van slachtoffers welke grotendeels een dode letter is geworden en in het ergste geval zal leiden tot een verslechtering van de mogelijkheden tot schadeverhaal, in plaats van de aangekondigde verbetering.

Reden te meer voor LANGZS om te reageren op deze consultatie. LANGZS heeft zich binnen deze consultatie alleen gefocust op het onderdeel van de voorgestelde afsplitsing van de vordering benadeelde partij, de zogenoemde ‘klapluikconstructie’, aangezien de voorgestelde plannen op dit punt een ernstige verslechtering van de rechtspositie van slachtoffers van ernstige zeden- en geweldsmisdrijven betekent. Dit ondanks het feit dat de memorie van toelichting (MvT) het herhaaldelijk wil doen voorkomen alsof aan deze voorgestelde afsplitsing voor het slachtoffer juist (veel) voordelen zitten.

De voorgestelde wijzigingen op hoofdpunten:

• Het wetsontwerp geldt alleen voor zeden- en geweldsmisdrijven (artikel 55 d lid 1 Sv) en wel voor delicten waar voorlopige hechtenis voor is toegelaten. De tenlastelegging is bepalend.

• Het geldt ook voor medeplichtigheid, poging en voorbereiding van dat misdrijf.

• De voorzitter (zelfs al voor de terechtzitting) of de rechtbank ter zitting beveelt gemotiveerd de afsplitsing en afzonderlijke behandeling tijdens een aparte zitting.

• Beslissing tot afsplitsing ambtshalve of op vordering van de officier van justitie, verdachte of de benadeelde partij. Recht op wederhoor als officier van justitie of verdachte afsplitsing vordert.

• Er komt een aparte schadevergoedingskamer en een aparte zitting. Geen griffierecht.

• De verdachte en de benadeelde partij moeten worden opgeroepen (andere slachtoffers of nabestaanden niet p. 51 MvT.

• De benadeelde partij wordt gezien als procespartij in die afgesplitste procedure maar ook het openbaar ministerie ondanks de andere rol van het OM hierin.

• Het gaat in de afgesplitste procedure alleen om het bestaan van de schade en om de omvang van de schade op basis van het strafvonnis en formulier tot schadevergoeding.

• De rechter krijgt de bevoegdheid om in de aparte zaak een schadevergoedingsmaatregel op te leggen zodat executie kan plaatsvinden door het CJIB.

• De voorschotregeling (artikel 36 lid7 Sr) is niet van toepassing verklaard.

• Het is mogelijk voor de benadeelde partij of verdachte om binnen 4 weken na het eindvonnis in de strafzaak, bij de rechtbank getuigen en deskundigen mee te brengen naar de zitting (indien de rechtbank dat nodig acht met het oog op een behoorlijke behandeling van de vordering in geval van “klemmende redenen”). Het verzoek daartoe moet voor de zitting gedaan worden.  De getuigen worden in beginsel gehoord.

• Als getuigen of deskundigen worden aangedragen dan moet de officier van justitie voor de oproeping zorgen.

• De Voorzitter of de rechtbank kan een schriftelijke ronde inlassen waarin men zich kan uitlaten over de vordering benadeelde partij. De zitting wordt geschorst als de rechtbank hiertoe besluit.

• De benadeelde partij en de verdachte kunnen bewijsstukken aanleveren met betrekking tot de geleden schade. De voorzitter beslist of deze toelaatbaar zijn.

• In hoger beroep ( binnen 2 weken na eindvonnis van de rechtbank in de strafzaak) van de aparte zaak kan de benadeelde partij de vordering vermeerderen. De officier van justitie, de benadeelde partij en de verdachte kunnen hoger beroep instellen. Hoger beroep is alleen mogelijk als de vordering meer dan Euro 1.750,– bedraagt, idem ingeval van cassatie.

• De rechtbank kan bepalen dat een deel van de vordering buiten behandeling blijft (met name bij toekomstige schade). De benadeelde partij kan dan binnen 3 jaar om heropening verzoeken en dat deel alsnog laten behandelen.

• Tenuitvoerlegging van het vonnis kan niet plaatsvinden als het vonnis in de strafzaak nog niet definitief is.

• Als in de strafzaak vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging volgt zonder maatregel, dan vervalt het aparte vonnis. Verdachte kan (binnen 4 weken na definitief worden van het vonnis in de strafzaak) aan de schadevergoedingsrechter vragen om kwijtschelding of vermindering.

Het wetsontwerp is een zogenaamde innovatiewet, hetgeen inhoudt dat het wetsontwerp drie jaar na invoering geëvalueerd zal worden in afwachting van invoeging in het nieuwe Wetboek van Strafvordering. LANGZS vindt de voorgestelde wijzigingen een verslechtering van de positie van slachtoffers en stelt zich op het standpunt dat hiermee slachtoffers het risico lopen op secundaire victimisatie.

Via deze link kunt u kennis nemen van de volledige reactie van LANGZS op het wetsontwerp.

Bestuur Stichting LANGZS

29 augustus 2019

Publicatie LANGZS LetselschadeNEWS

LetselschadeNEWS, jaargang 9, nr. 35.

Functieprofiel LANGZS

Ben je geïnteresseerd of ken je iemand die mogelijk belangstelling heeft in werken bij stichting LANGZS? Neem contact op via info@langzs.nl