Gisteren publiceerde het Algemeen Dagblad de reactie van stichting LANGZS op het artikel ‘OM danst naar pijpen slachtoffer‘. Onderstaand treft u de volledige reactie op het artikel aan.

Onlangs publiceerde deze krant een artikel met de titel: “OM danst naar de pijpen slachtoffer”, waarin onder andere rechter Erik Koster zijn mening geeft over de groeiende rol van het slachtoffer in het strafproces.

Volgens de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (hierna: NVSA) is het strafproces bedoeld om de schuld van de verdachte vast te stellen, “daar kun je de emoties van slachtoffers niet bij gebruiken”. Daarnaast zou de groeiende rol van het slachtoffer de neutraliteit van het strafproces aantasten en het principe van de onschuldpresumptie onder druk zetten.

Slachtofferadvocaten, verenigd in LANGZS, zijn van mening dat het strafrecht niet langer enkel een zaak is tussen de overheid en verdachte maar een zaak die is ontstaan omdat er een slachtoffer is wiens belangen eveneens gediend moeten worden. Dat de verdachte centraal zou moeten staan in het strafproces is niet langer van deze tijd. Het gaat niet enkel om het vaststellen van de schuld van de verdachte, maar ook om zaken als herstel van schade, vergelding en bescherming worden tegenwoordig behandeld in het strafproces.

Het uitgebreide spreekrecht zou regelmatig tot situaties waarin het slachtoffer fulmineert tegen de verdachte leiden. Dit wordt voorkomen wanneer het slachtoffer wordt bijgestaan door een gespecialiseerde slachtofferadvocaat. Wij maken het dan ook zelden mee. Het slachtoffer wordt dan voorafgaand geïnformeerd en geadviseerd over onderwerpen als de haalbaarheid van de gewenste strafmaat en het principe van de onschuldpresumptie.

Het NVSA zegt terecht dat iedere verdachte onschuldig is totdat de rechter oordeelt dat het tegendeel bewezen is. Dat het slachtoffer in de rechtszaal vertelt wat het misdrijf met hem of haar heeft gedaan en zijn of haar mening geeft over de strafmaat en de bewezenverklaring doet hier volgens LANGZS niets aan af. Indien het slachtoffer zich uitlaat over straf en bewijs is dit net zo min in strijd met de onschuldpresumptie als wanneer de Officier van Justitie dit doet. Daarnaast is LANGZS van mening dat de NVSA de kunde van de rechter onderschat. Waarom zou deze wel door de emotie van de verdachte heen kunnen prikken maar niet door de emotie van het slachtoffer? De vrijlating van een van de hoofdverdachten in de Amsterdamse vergismoord is het schoolvoorbeeld dat de rechter dit wel kan.

Volgens rechter Koster gebeurt het steeds vaker “dat het OM een zaak voor de strafrechter brengt louter omwille van het slachtoffer”. Dat een rechter zich op deze wijze uitlaat schaadt volgens LANGZS het vertrouwen in de rechtsstaat. Uit eigen ervaring kan ik u mede namens mijn collega’s zeggen dat dit geenszins het geval is. Met regelmaat laat het OM weten andere keuzes te maken, als gevolg van haar rol als magistraat. Dat is hoe het hoort. Nu nog die enkele rechter zover krijgen dat die slachtoffers niet als last maar justitiabele ziet.

Klik hier voor de ingekorte versie die gisteren in het Algemeen Dagblad verscheen.

Afgelopen vrijdag publiceerde Trouw een artikel met de titel: “De rol van slachtoffers in de rechtszaal groeit, tot ongenoegen van advocaten”. Dit naar aanleiding van het meerjarenplan slachtofferbeleid dat de dag ervoor door minister Dekker werd gepresenteerd, op de dag van het slachtoffer.

Die kop impliceert ten onrechte dat advocaten in het algemeen tegen de versterking van de positie van het slachtoffer in het strafproces zouden zijn. Sinds 10 jaar is er een Landelijk Advocaten Netwerk Gewelds- en Zeden Slachtoffers (hierna: LANGZS), waarbij inmiddels ruim honderd slachtofferadvocaten zijn aangesloten. Sinds een paar jaar is er tevens de post-doctorale specialisatie `Slachtofferadvocatuur voor Ernstige Gewelds- en Zedenzaken`. Slachtofferadvocaten van EGZ-zaken pleiten juist voor een grotere rol van het slachtoffer in de rechtszaal.

Over het voorstel van de minister, om verdachten in ernstige gewelds- en zedenzaken verplicht in de rechtszaal te laten verschijnen wanneer het slachtoffer in de zaak van het spreekrecht gebruik maakt,  zijn ook slachtofferadvocaten niet enkel positief. Er bestaat immers niet zoiets als “het slachtoffer”; al helemaal niet in zaken waarin het gaat om zeer zware delicten. De keuze zou bij het slachtoffer moeten liggen, waarna de verdachte eventueel met een bevel tot medebrenging voor de rechter gebracht kan worden.

Advocaten zouden de groeiende rol van het slachtoffer in het strafproces volgens Trouw maar beangstigend vinden: “de aandacht voor de slachtoffers lijkt die voor de verdachten soms te overvleugelen” zegt iemand van de Orde van Advocaten in het artikel van Trouw. Een standpunt dat sinds de invoering van het uitgebreide spreekrecht op 1 juli 2016 steeds vaker wordt verkondigd, met name door strafrechtadvocaten die veel, of overwegend, verdachten bijstaan.

Dat betekent echter niet, zoals de kop suggereert, dat alle advocaten hier een probleem mee zouden hebben, integendeel. Een groeiende groep is van mening dat de groter wordende rol van het slachtoffer juist evenwicht creëert tussen de rol van het slachtoffer en de verdachte. Het idee dat alleen de verdachte centraal zou moeten staan in het strafproces is begrijpelijk in het tijdperk van Napoleon maar niet langer acceptabel in het huidige tijdgewricht.

Tegenargumenten die vaak genoemd worden, zo ook in het artikel van Trouw, zijn het gevaar voor secundaire victimisatie en het gevaar dat er met het uitgebreide spreekrecht teveel emotie het strafproces binnengehaald zou worden. Beide ‘gevaren’ kunnen eenvoudig voorkomen worden indien slachtoffers de juiste begeleiding krijgen.

Wanneer slachtoffers, alvorens het uitoefenen van het spreekrecht goed worden voorgelicht en geadviseerd, en tijdens de zitting goed worden begeleid zal dit ervoor zorgen dat het slachtoffer een weloverwogen beslissing neemt en wordt daarmee ongewenste secundaire victimisatie voorkomen. Ik wijs erop dat slachtoffers er natuurlijk ook voor kunnen kiezen helemaal geen gebruik te maken van het spreekrecht, of om dit te laten uitoefenen door een ander. In ernstige zaken is er nog steeds sprake van slechts een kleine groep (minder dan 1000 slachtoffers per jaar), die gebruik maakt van het spreekrecht.

Naar de mening van slachtofferadvocaten, die toch echt de belangen van slachtoffers behartigen, is door Trouw niet gevraagd. Het belang van de slachtofferadvocaat wordt wel vaker onderschat. Met de invoering van het uitgebreide spreekrecht is de rol van het slachtoffer dat van het spreekrecht gebruik wil maken en van diens advocaat alleen maar groter geworden nu het slachtoffer zich niet enkel meer mag uitlaten over de gevolgen van het misdrijf maar ook over de bewezenverklaring en de door hem of haar gewenste strafmaat.

Dat slachtoffers nog niet echt meedoen blijkt bijvoorbeeld ook uit de positie van het slachtoffer in de rechtszaal. Waar de verdachte vooraan in de rechtszaal, in het bijzijn van zijn of haar advocaat, zijn standpunt kan verkondigen, heeft het slachtoffer deze vaste positie niet en komt het nog regelmatig voor dat het slachtoffer zijn of haar spreekrecht moet uitoefenen vanaf de publieke tribune van de zittingszaal, soms te midden van bekenden van de verdachten.

Voor slachtoffers is een bepaling in de wet opgenomen dat zij correct dienen te worden bejegend, overigens zonder enige sanctie als zulks niet gebeurt. Dat is een vorm van symboolpolitiek die veelzeggend is.

Het strafrecht is niet langer een zaak tussen de overheid en de verdachte maar een zaak die ontstaan is omdat er een slachtoffer is wiens belangen door dat proces eveneens gediend moeten worden. Daarbij valt te denken aan herstel van schade, vergelding en bescherming. En uiteraard aan rechtvaardigheid die er voor allen die deelnemen aan een proces in een beschaafde rechtsstaat zou moeten komen. Die rechtvaardigheid begint met gelijkwaardigheid in rechten. Zo lang deze er niet is mag en moet de positie van slachtoffers echt veel beter worden.

Klik hier voor de reactie in PDF-formaat.

– PERSBERICHT –

Minister Dekker voor Rechtsbescherming heeft bekend gemaakt dat verdachten van ernstige gewelds- en zedenmisdrijven binnenkort verplicht zijn om te verschijnen in de rechtszaal, indien slachtoffers gebruik wensen te maken van het spreekrecht. Hoewel  LANGZS de aandacht voor de positie van slachtoffers toejuicht, is zij van mening  dat er niet zoiets bestaat als ‘het’ slachtoffer.

Niet alle slachtoffers hebben de wens dat de verdachte aanwezig is bij de uitoefening van het spreekrecht. Beter zou zijn om in iedere zaak te vragen wat het slachtoffer wenst, en te bepalen dat de rechter een bevel medebrenging kan uitvaardigen.

De minister  geeft te kennen dat hij niet te zeer wil focussen op de formele positie van slachtoffers, maar vooral wil meeleven met het slachtoffer. Stichting LANGZS wil juist dat de formele positie van slachtoffers wordt verstevigd en dat slachtoffers gelijke rechten en een gelijke positie krijgen aan verdachten.  Medeleven komt vooral uit de eigen sociale kring, een gelijke positie in de stafzaak draagt uiteindelijk veel meer bij aan verwerking!

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de voorzitter van LANGZS: mr. Richard Korver, via 020 – 535 75 65 of voorzitter@langzs.nl.

Klik hier voor het persbericht in PDF-formaat.

In de afgelopen nieuwsbrief werd al genoemd dat LANGZS regelmatig klachten ontvangt van leden over de afwijzing van verzoek om extra uren in grote slachtofferzaken. In oktober j.l. hebben wij dit reeds onder de aandacht gebracht bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid (Min. J&V) en de Raad voor Rechtsbijstand (RvR). De RvR is echter van mening dat deze afwijzingen casuïstiek zijn, en heeft aangegeven graag voorbeelden van zaken (met toevoegnummers) te ontvangen waarin deze uren onredelijk zouden zijn afgewezen. LANGZS roept u daarom op om in grote slachtofferzaken altijd extra uren aan te vragen en het te melden aan LANGZS wanneer deze worden afgewezen zodat wij deze aan de RvR kunnen overhandigen en kunnen aandringen op verbetering.

U kunt uw zaken e-mailen naar info@langzs.nl.

Op dinsdag 7 november organiseerde stichting LANGZS haar jaarlijkse congres met als thema ‘Seksueel misbruik: van hands-on naar hands-off’. Seksueel misbruik op internet is een groeiend probleem. Op het congres is in beeld gebracht hoe verschillende professionals hier mee omgaan, en of wetgeving, uitvoering en beleid hier toereikend zijn of aanpassingen behoeven.

Het tijdschrift LetselschadeNEWS besteedt in haar wintereditie aandacht aan het LANGZS congres 2017. LetselschadeNEWS is het human interest magazine voor slachtoffers van letselschade en professionals werkzaam in de letselschadebranche. Het magazine verschijnt vier keer per jaar en besteedt aandacht aan positieve verhalen van slachtoffers die in staat zijn geweest het leven na een ongeval of misdrijf weer op te pakken en richting te geven. Daarnaast wordt aandacht besteed aan vernieuwende projecten die het positief slachtofferschap, actief schaderegelen en alternatieve geschilbeslechting, zoals mediation, ondersteunen.

U kunt zich als professional hier inschrijven voor een gratis abonnement op het tijdschrift.

Het artikel over het LANGZS congres vindt u hier.